۶ تیر ۱۳۸۸

انقلاب فیس بوکی

هنوز خون گرم ندا بر سنگفرش خیابان امیرآباد نخشکیده بود که تصاویرش به سرعت در سراسر جهان پخش شد و همه کانال های تلوزیونی تنها ویدئوی ضبط شده از این حادثه غم انگیز را پوشش خبری دادند. این حادثه نمونه چیزی ست که در علم ارتباطات و جامعه شناسی امروز از آن به عنوان انقلاب فیس بوکی یا توئتری و یا انقلاب شبکه های اجتماعی یاد می شود. نخستین بار این روایت از نقش اینترنت در دنیای امروز به دوران مبارزات انتخاباتی باراک اوباما اطلاق شده بود. هواخواهان اوباما برای پیروزی وی دست به یک تلاش گسترده در دنیای مجازی زده بودند و کارزار انتخاباتی را از خیابان ها به مانیتورها کشانده بودند. نقش شبکه های اجتماعی اینترنتی در پیروزی بزرگ اوباما خیلی زود مورد توجه جامعه شناسان قرار گرفت و بحث و حدیث های مفصلی را برانگیخت.
در ایران اما این مبارزه به دوران کارزار انتخاباتی محدود نشد بلکه به سرعت نقش پررنگ خود را در دوران خفقان پس از انتخابات نشان داد. دولت از حدود یک ماه پیش از انتخابات، شاید با مشاوره حمید مولانا، شبکه های اجتماعی اینترنتی را فیلتر کرده بود. اما این محدودیت نتوانست مانع محبوبیت این شبکه ها در دوران پیش و پس از انتخابات شود. وقتی دنیا در بهت و حیرت آنچه در ایران می گذشت فرو رفته بود و هیچ کانال رسمی معتبر اطلاع رسانی وجود نداشت (و ندارد) شبکه های اجتماعی به درستی انقلابی بزرگ را رقم زدند. (و می زنند) مثلا بی بی سی و سی ان ان خبر تجمع ساعت 4 عصر تهران را، با تصاویر ویدئویی آماتور که با موبایل ضبط شده بود، نیم ساعت بعد پوشش می دادند. و همه می دانیم این حادثه چقدر موجب خشم و نگرانی مقامات شد. اگر حادثه 18 تیر با عکس احمد باطبی جهانی شد و مردم مجبور بودند صفحات روزنامه ها و مجله ها را برای خبری کوچک ورق بزنند، اما در حادثه 22 خرداد موبه موی حوادث گزارش شد و نظام نتوانست به راحتی این لقمه ناپاک را از گلویش فرو دهد.